زبان و لهجه:

گرچه زبان مردم شهر نطنز و دهات بزرگ آن فارسی معمولی است ولی به موازات آن زبان روستایی یا فرس قدیم نیز در بیشتر دهات از رواج قابل توجهی برخودار است.

زبان روستایی تقریباً فارسی خالص است که در طی قرون متمادی با وجود تغییراتی که در آن حاصل گردیده توانسته خود را از نیستی رهانیده و به زمان حاضر برساند زبان روستایی مردم بخشهای مختلف نطنز گرچه خالی از تشابه نیست ولی اختلاف آنها نیز چشمگیر است. این اختلاف بیشتر ناشی از محصور بودن دهات در دوره ها و کوهپایه ها و دور بودن آنها از شاهراههای عبور و مرور می باشد و درجه خلوص زبانهای روستایی هر محل بستگی تام و تمامی به شرایط یاد شده دارد.

گویش محلی مردم بادرود «گویش بادرودی» است که جزئی از زبان‌های ایران باستان می‌باشد. بعضی از قسمت‌های این زبان به زبان کردی و بعضی از قسمت‌های آن هم به زبان شمالی شباهت دارد.این گویش بیشتر به فارسی تاتی شباهت دارد.گویش محلي يا گويش بادرودي بهترين سند گويايي است که ريشه در قديمي ترين نوشته هاي پهلوي ساساني دارد و در بسياري از واژه ها كه بعد ها آورده مي شود با واژه هاي اوستايي و زبانهاي هندي و اروپايي برابر مي كند . مثلاً «زج : كشك سياه » كه در آثار اولين شاعران زبان فارسي بكار رفته ، هنوز در محل كاربرد دارد .

مطلب قابل توجه وجود لهجه های مختلف در بخشهای پنجگانه نطنز است که به هنگام سخن گفتن چه به زبان فارسی معمولی و چه به زبان روستایی (زبان محلی) کاملاً قابل تشخیص است که گوینده از مردم کدام محل می باشد.

لهجه نطنزی نیز مانند زبان روستایی (زبان محلی) به علل فوق الذکر به لهجه کاشی و اصفهانی که همجوار آن می باشند وجه تشابهی ندارد.

البته جای آن دارد که این لهجه ها و زبانهای محلی که متاسفانه در حال از بین رفتن می باشند از طرف اهل فن مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد  و تا سر حد امکان نسبت به جمع آوری واژه های آن اقدام گردد روستاهای نطنز و بخش‌های مختلف آن شاهد هستیم که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوس‌های خاصی در تلفظ کلمات می‌دهند. بطور مثال: کلمه «کوی» که در فارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه می‌بوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوه‌ای آنرا تلفظ نموده در ابیانه به آن «کیاً گفته می‌شود در کشه»کیه«تلفظ می‌شود و در بیتند(بیدهند)»کی ی«و در کالیجان»کویه«، در چیمه»کی یه«.در چیمه نام این زبان راجیی می‌باشد. این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی ببرند!.